"Сіні карабель у блакітным моры плыве". Назва кнігі ў канкрэтным значэнні ніяк не тычыцца падрожжа доктара Зайца і прафесара Солада на планету-Чучундру альбо шпацыраў галоўных герояў па зменлівым Мінску. Вядома, гэта метафара, якую кожны можа разгадаць па-свойму. Пачнем з таго, што сіні колер не вельмі натуральны для карабля: карабель, верагодна, белы ці карычневы, калі зроблены з дрэва. Але сіняе і блакітнае – гэта не чырвонае і чорнае і, тым больш, не чорнае і белае. Гэта фарбы, блізкія ў колеравым коле – як блізкія між сабой зіма і вясна, сон і ява, жыццё і нябыт. Адпаведна, у кнізе Сяргея Дубаўца больш адценняў, чым кантрастаў. І калі на даляглядзе сіні карабель зліваецца з блакітным морам, то гэтаксама зліваюцца разам чалавек і зямля, па якой ён ходзіць.

"Шукальнікі вечнасці" – ужо бліжэй... Зрэшты, людзі ў кнізе не вельмі істотныя, сапраўдную значнасць маюць месца і час. Шматлікія пераўтварэнні персанажаў патрэбныя хутчэй, каб твор быў чытэльным, бо ў мастацкай прозе нават нявызначанага жанру нешта абавязкова павінна здарацца. Героі блукаюць у часе, іх кампанія пашыраецца, а імёны змяняюцца, але асобна пра кожнага складана сказаць нешта канкрэтнае. Самы светлы персанаж – гэта Зоя ("радасць, жыццё") – з яе з'яўленнем  пачынае гучаць музыка, а зіма саступае вясне ("Увогуле русалак у гэтым краі ніколі не клікалі Зоямі. Называлі Сафійкамі або Зосямі. Але гэта было сто гадоў таму".) 

Самы індывідуалізаваны герой – літаратар Дон Катаяма. Ён не толькі дзейнічае ці выказвае слушныя меркаванні, але і надзелены асабістым мінулым, мае лаканічна азначаны ўнутраны свет. Калі многіх беларускіх пісьменнікаў можна заўважыць у імкненні да "глыбокага псіхалагізму", то Сяргей Дубавец тут безумоўнае выключэнне. Як і ў многіх ранніх апавяданнях, персанажы "Сіняга карабля..." – вобразы, вытворныя ад ідэі і сюжэту. Галоўнае, што размовы герояў заўсёды арыгінальныя ці глыбокадумныя. Чытач, які трапляе ў фантасмагорыю, будзе лепш пачувацца ў кампаніі разумных людзей.

"- Ды падурэлі ўсе праз гэтага чалавека без галавы, - адказаў Дон Катаяма, – ці вы чулі самую апошнюю вэрсію? Нібыта гэта наш Прэзыдэнт.

Усе азірнуліся.

– Ну, доля праўды ў гэтым ёсьць, – заўважыў прафэсар Солад. – Калі ўсіхная ўвага прыкутая да аднае пэрсоны, нічога дзіўнага, што і кожны іншы аб'ект такой увагі асацыюецца з Прэзыдэнтам. Нават калі ў аб'екта няма галавы".  

Вядома, аўтар не мае на мэце ўразіць чытача рэалістычнасцю апісанага, яго мастацкі свет заўсёды ўмоўны. Пісьменнік нібыта глядзіць кіно, знятае па ўласным сюжэце – хутка апісвае дзею, зрэдку каментуе яе, а галоўную ўвагу прысвячае запісу дыялогаў. Усё, што адбываецца на экране, прыдуманае, несапраўднае, публіка выдатна гэта разумее, таму не варта губляць час на натуралістычныя дэталі. Аўтар ведае, што павінны рабіць і казаць персанажы, але часам турбуецца за іх, патурае ім, дазваляе сябе падмануць. Альбо перапыняе аповед развагамі пра іх лёс: "Што будзе далей? Магчымыя варыянты"... 

Здараецца, што абставіны вакол герояў складаюцца не лепшым чынам, і за іх сапраўды можна спалохацца. Але ў тым ці іншым вымярэнні іх гісторыі ўсё адно працягваюцца, проста па волі аўтара персанажы "патрапілі ў пракрутку часу". І таму то сустракаюцца ў шпіталі-палацы, які нагадвае Нясвіж, то апынаюцца на дзіўным балі, дзе Эдвард Вальсынгам раздае лёсы. Прастора і час бясконца скрыжоўваюцца і разбягабюцца, апынуцца ў адным месцы можна ў абліччы свайго двайніка з іншай гісторыі альбо ў іншым узросце (і, напрыклад, пазнаць сябе маленькую). Падзеі разгортваюцца на абсягах сучаснай Беларусі, але пра будучыню краіны чытач даведваецца паступова. 

Каб зрэшты зразумець, што адбываецца ў новай кнізе Сяргея Дубаўца, вылучым асобныя перыяды ў храналагічнай паслядоўнасці.

1.  Час сённяшні. Беларусы стаяць у чэргах, глядзяць высмактаныя з пальца навіны, жывуць несамабытна: "без самабытнасьці было прасьцей, за яе ня трэба плаціць. Самабытнасць, як вы ведаеце, каштуе". 
2. Блізкая будучыня. "Жыццё складаецца пераважна з медыйнай прасторы". Але раптам знікае святло, надыходзіць зіма, і ўсё кардынальна змяняецца. Крыху раней у трох чалавек на даху генштаба расплюшчваецца трэццяе вока, і робіцца магчымай вечнасць. Гэтым эпізодам скончваецца кніга, але не гісторыя.  
3. Далёкая будучыня. Людзі "усё глыбей лезуць у светабудову" і скрыжоўваюць беларусаў з хлебакаровацягніком, а потым і з самой планетай. Беларусаў абіраюць для мутацыі як самы бесперспектыўны народ – народ, які "найменш за іншых хоча быць самім сабой". 
4. Стагоддзе пасля таго, як беларускі мастак Марачкін намаляваў Чучундру. Краіна скаваная страхам перад доктарам Блюмам: усё забароненае падаецца непамысным, але варта толькі парушыць рэгламент, як пачынаецца шчаслівая вясна. Гэта падзея адбываецца ў першай частцы кнігі ("Зімовая казка"): жаўнеры Кайлюс і Зелба вяртаюць да жыцця Зою, і дзяўчына робіцца адзіным персанажам, які асэнсоўвае сваё вандраванне па часе.

Да гэтай храналогіі можна зрабіць безліч удакладненняў. Так, калі Зоя апынаецца ў Мінску сваёй маладосці, то рыхтуецца "пачуць галасы ўласных дзяцей з далёкае будучыні". Аднак сямейнае жыццё ў дачыненні да дзяўчыны з валадарства доктара Блюма павінна быць альтэрнатыўным глыбокім мінулым... Схематычнае выяўленне сюжэту ў каардынатах прасторы і часу можа быць доўгім займальным заняткам, і добра, што кніга падзелена на шэсць частак: гэта значна спрашчае першаснае ўспрыманне. 

Беларусь у вечнасці – новы аспект для нашай часам прынцыпова прыземленай прозы.

Часткі твора размяжоўваюцца ўрачыстымі сімфанічнымі паўзамі. Чытач разам з аўтарам услухоўваецца ў гучанне валторны, габояў, фартэпіяна, разважае пра класіку, вечнасць і гукі канца ў самым пачатку. На апошніх старонках раптам пачынае здавацца, што не музыка перапыняе расповед, а сам твор ёсць водгукам музыкі, варыяцыяй на тэму вечнасці. 

Пошукі вечнасці – тэма вечная, і паведаміць нешта новае тут дастаткова складана. Напрыклад, пра тое, што бессмяротнасць – зусім не радасць для чалавека, распавёў яшчэ Джонатана Свіфт у трэцяй частцы "Падарожжаў Гулівера". З іншага боку, вечнасць і Беларусь, Беларусь у вечнасці – новы аспект для нашай часам прынцыпова прыземленай прозы. Па мастацкай задуме "Сіні карабель..." у нейкіх момантах блізкі да "Хвілінкі" Ігара Бабкова. Так, падзеі абедзвюх кніг адбываюцца ў сталіцы, персанажы вандруюць па часе, а галоўныя героі – невялікая кампанія, згрупаваная вакол адзінай дзяўчыны (праўда, у "Хвілінцы" аўтар прысвячае значна большую ўвагу асабістым стасункам і ўзаемным сімпатыям). Пісьменнікі звяртаюцца да беларускай сучаснасці, але ў кантэксце вечнасці праблемы робяцца не нагодай для істэрыкі, а чарговым звяном у лацужку гісторыі, непазбежнасцю, вынікам дарэшты невызначаных чыннікаў. У "Сінім караблі..." і ў "Хвілінцы" можна аднолькава адпачыць ад неўратычнага абурэння беларускім жыццём і дапусціць магчымасць рознага стаўлення да рэчаіснасці. 

"– Ат, халера! – ускрыкнуў прафесар Солад. – Зьнесьлі! Тут была прыгожая пажарная бакшта мінулага стагодзьдзя! Як можна зносіць тое, чаго не будаваў! Ды што ж ім ўсё не сядзіцца, герастратам гэтым!

"А, можа, вечны горад, як і вечны чалавек, - мёртвы? – думала пра сваё Зоя. – І таму наш горад з усяе моцы змагаецца са сваёй вечнасьцю, каб застацца жывым? І тут хаваецца прычына нашай любові і нашага непаразуменьня? (...)"

– Магчыма, – сказаў Дон Катаяма. (...) – Падумаўшы, ня можа пажарная бакшта стаяць вечна. А колькі яна прастаіць? Сто гадоў? Пяцьсот? Тысячу? І рана ці позна яе ўсё адно зьнясуць. І нехта абавязкова будзе абурацца, што зносяць ня тыя, хто будаваў. Але тыя й ня могуць, пакуль не пачнуць жыць вечна..." 

Для традыцыйнага чытача, які бярэцца за кнігу з мэтай нешта для сябе зразумець і нешта па-новаму ўбачыць, роздумы герояў пра сучаснасць – галоўная нагода, каб разгарнуць "Сіні карабель...". У выказваннях Зоі і Дона Катаямы можна пазнаць уласныя думкі, але часцей за ўсё персанажы ацэньваюць рэчаіснасць вельмі адмыслова. Многія іхнія рэплікі надоўга застаюцца ў памяці, тым часам як бясконцыя пераўтварэнні нагадваюць блытаны кепскі сон, дзе настойліва намагаешся прыгадаць нядаўна ўбачанае, а выпадковыя мінакі маюць пазнавальныя  абліччы. Вядома, кепскі сон забываецца хутка. У "Сінім караблі..." нямала аўтарэфлексій над тэкстам і яго героямі, прычым пісьменнік дапускае самыя крытычныя ацэнкі:

"Калі раней чалавек дачытваў кнігу з уражаньнем вялікай любові, што надае сэнс усяму на сьвеце, у тым ліку, і ягонаму жыцьцю, дык сёньня – як пацярухі паперабіраўшы... Герояў або няма, або яны нейкія недаробленыя, недагероі. Застаецца адно пытаньне: чаму як станоўчы герой, дык абавязкова без галавы?"

Зазначым, што ў кнізе ёсць два персанажы без галавы: рыцар Януш Чартарыйскі і мутант доктар Блюм, які мае галаву мядзведзя. Ці гэта выпадковасць? Цяжка сказаць, бо "Сіні карабель" прынадны найбольш для чытача, якому падабаецца вышукваць культурныя коды, супастаўляць цытаты і вызначыць змест галоўных канцэптаў. Пасля знаёмства з творам можна доўга блукаць па старонках, і разгадваць "што хацеў сказаць аўтар". Рабіць гэта вельмі карысна, бо і сённяшняе, і будучае прадказальна апынаюцца тут менш значнымі за вечнасць. Кніга змяняе лад думак, дапамагае супакоіцца і ўзняцца над рэчаіснасцю – прынамсі, на вышыню генштаба. Замест гарадскіх дамоў, могілак і цяжкіх вайсковых машын будуць бачныя толькі мора і карабель. А недзе побач зайграе дзівосная музыка.